Ingerencja w środowisko naturalne, która jest skutkiem wytwarzania odpadów, zgodnie z obowiązującymi przepisami powinna być jak najefektywniej ograniczana. Wpływ wytwarzania odpadów, choć jest nieuniknionym elementem działalności ludzkiej, może być skutecznie ograniczany, o ile przedsiębiorcy oraz osoby prywatne podejdą do tego zagadnienia z należytą powagą. Zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2022 r. poz. 699, z późn. zm.) wytwórcą odpadów jest “każdy podmiot, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów (pierwotny wytwórca odpadów) oraz każdy, kto przeprowadza wstępną obróbkę, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów”.

 

 

Kto jest wytwórcą odpadów i jakie rodzaje odpadów wytwarzamy?

Wytwórcą odpadów jest każdy z nas jednak w zależności od tego, jakie rodzaje odpadów są przez nas wytwarzane, podzielić nas można na wytwarzających odpady:

  • biodegradowalne, które ulegają naturalnemu rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu z udziałem mikroorganizmów,
  • zielone, czyli zawierające części roślin - są to zarówno zgrabione liście, jak również skoszona trawa,
  • surowcowe, którymi są np. opakowania z plastiku, papieru, szkła lub też metali, które mogą być odzyskane i poddane recyklingowi,
  • niebezpieczne - mające charakter zakaźny, toksyczny lub radioaktywny, cechują się łatwopalnością lub mogą stanowić niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia ludzkiego oraz innych żywych organizmów,
  • wielkogabarytowe takie jak meble, rowery, okna, ramy okienne, wanny itd.,
  • odpady poremontowe i budowlane,
  • tj. zużyty sprzęt elektroniczny.

Podział ten jest o tyle istotny, że zgodnie z obowiązującymi przepisami konieczne jest selektywne zbieranie i transport odpadów, co z kolei prowadzi do tego, że poszczególne przedsiębiorstwa zajmujące się odbiorem i zagospodarowaniem odpadów mają konkretne kwalifikacje i nierzadko specjalizują się w odbiorze i gospodarowaniu odpadami o wybranych kodach, które określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów. Każdy podmiot wytwarzający odpady generuje śmieci, które należy zakwalifikować do odpowiedniego kodu celem wprowadzenia ich masy i właściwości do systemu BDO, czyli bazy danych o produktach i opakowaniach oraz gospodarce odpadami.

 

Dlaczego warto wiedzieć kto jest wytwórcą odpadów?

Wdrożenie systemu BDO ma na celu usprawnienie przepływu informacji na temat gospodarowania odpadami, a także umożliwić administracji państwowej kontrolę, która prowadzić ma do wyeliminowania nieprawidłowości występujących w sektorze gospodarowania odpadami (m.in. powstawanie nielegalnych składowisk odpadów, magazynowanie odpadów w zagrażających życiu i zdrowiu ludzi, zwierząt oraz środowisku warunkach, a także wiele innych). To właśnie system BDO wymaga wiedzy na temat tego, kim jest wytwórca odpadu, ponieważ jego dane należy umieścić w tzw. Karcie Przekazania Odpadu. Wytwórca odpadów jest ich pierwszym posiadaczem jednak warto mieć na uwadze, że terminy wytwórca odpadów i posiadacz odpadów nie są tożsame, co wiąże się z tym, że niosą one za sobą inne obowiązki i uprawnienia.

 

Wytwórca odpadów czy posiadacz?

Wytwórca odpadów to każdy, kogo działalność lub bytowanie generuje powstawanie odpadów, ale również również ktoś, kto przeprowadza wstępną obróbkę, mieszanie bądź inne działania prowadzące do zmiany charakteru odpadów, o ile w umowie nie zostanie określone inaczej. Jest to równoznaczne z tym, że wytwórcą odpadów jest podmiot, który świadczy usługę a nie podmiot ją zlecający pod warunkiem, że odpady powstały w trakcie jej świadczenia. Najłatwiej wyjaśnić to na przykładzie branży budowlanej. W momencie zlecania prac rozbiórkowych mimo tego, że to administrator budynku jest posiadaczem terenu i budowli przeznaczonej do rozbiórki, to wytwórcą odpadu będzie zleceniobiorca, czyli firma świadcząca usługi rozbiórkowe. To zleceniobiorca odpowiedzialny jest za uprzątnięcie z terenu, na którym prowadzona była rozbiórka, gruzu i odpadów budowlanych. Nieco inaczej sytuacja przedstawia się w przypadku osób prywatnych podejmujących się samodzielnego remontu łazienki lub innego pomieszczenia w zamieszkiwanym lokalu - w tym przypadku to ona, jako podmiot prowadzący prace remontowe, jest wytwórcą odpadów i zobowiązana jest do przekazania ich właściwemu podmiotowi w celu właściwego zagospodarowania.

 

Do czego zobowiązany jest wytwórca odpadów?

Wytwórca odpadów ma obowiązek prowadzenia ich ewidencji i sprawozdawczości. Wykorzystywana w tym celu baza danych, czyli wspomniane wcześniej BDO, pozwala gromadzić i zarządzać wszystkimi informacjami dotyczącymi odpadów. Wytwórca odpadów, a także pozostali użytkownicy systemu (tacy jak firmy transportujące i przyjmujące odpady w celu ich dalszego zagospodarowania) w większości przypadków realizują obowiązki ewidencyjne i sprawozdawcze wyłącznie drogą elektroniczną jednak niezbędnym może być osobiste złożenie wniosku o wpis do rejestru BDO w przypadku, gdy wytwarzane odpady obejmują: oleje, preparaty smarowe, opony pneumatyczne; pojazdy (z wyłączeniem pojazdów historycznych); sprzęt elektryczny lub elektroniczny; baterie lub akumulatory; opakowania, odpady opakowaniowe lub produkty w opakowaniach; transport odpadów; wytwarzanie odpadów bez pozwolenia. Rejestr BDO stanowi integralną część bazy danych o produktach i opakowaniach oraz gospodarce odpadami, a obowiązkowi rejestracji podlegają wszystkie podmioty wymienione w art. 50 ust. 1 oraz art. 51 ust. 1 ustawy o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. Art. 50 ustawy o odpadach określa szereg rodzajów działalności, które podlegają wpisowi do Rejestru BDO na wniosek i to w tych przypadkach przedsiębiorcy sami muszą złożyć wniosek o wpis do Rejestru.

 

Kto, jako wytwórca odpadów, ma obowiązek rejestracji w systemie BDO?

W przypadku wytwarzania odpadów nie ma znaczenia wielkość przedsiębiorstwa - do rejestru muszą zostać wpisane nawet firmy jednoosobowe, które są obciążone obowiązkiem prowadzenia ewidencji odpadów. Obowiązek ten nałożony jest chociażby na: gabinety stomatologiczne i lekarskie, sklepy spożywcze, warsztaty rzemieślnicze czy też firmy budowlane. Obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów nie dotyczy wytwórców odpadów produkowanych w mniejszej ilości niż te wymienione w Rozporządzeniu Ministra Klimatu z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów (Dz.U. 2019 poz. 2531).